<-PollName->
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:فرماندهی و مدیریت بسیجی
ماهیت و فلسفه فرماندهی و مدیریت بسیجی
يكي از علل ضعف و يا ناكارآمدي مديريت در سازمانهاي ما، تمسك به شيوه‌هاي مديريتی اعمال شده در غرب است كه متناسب با فرهنگ و مبانی اعتقادی ما نمیباشد . امروزه تغيير اين شيوه‌هاي كليشه‌اي، و جايگزيني آن با اصول و فرهنگ غني اسلامي برای مدیریت جامعه و پایگاه های مقاومت یک ضرورت اجتناب ناپذیر میباشد . نيم نگاهي به چشم انداز وسيع دين و منابع غني و سرشار آن به ويژه قرآن كريم و سيره پيامبر گرامي اسلام(ص) و ائمه هدي(ع) و همچنین تجارب انباشته شده هشت سال دفاع مقدس همگی روشنگر اين نكته است كه اين چشم انداز وسيع و منحصر به فرد، زمينه بكري است که در راستای تدوین و طراحی نظام و ساختار فرماندهی ومديريت مستحكم و كارآمد، به خوبی مورد بهره برداری قرارنگرفته است. آنچه اهمیت این مبانی را مضاعف مینماید ، ماهیت هم سنخی آن با مبانی واصول فرماندهی و مدیریت میباشد. اساساً مسائل فرماندهی و مدیریت با روان انسانها سروکار دارد، و جلب همکاری روانها و به حرکت در آوردن آنها به سوی هدفی مقدس و عالی ، مستلزم قابلیت و ظرافتی است، که از مهمترین شاخصهای مورد نظر در رویکرد های فرماندهی و مدیریت مبتنی بر مبانی اسلامی بشمار می آید. این ویژگی در کنار تجارب آزمون شده در دوران هشت سال دفاع مقدس ، سازمان بسیج را برآن داشت که بکارگیری و نهادینه سازی، رویکرد فرماندهی و مدیریت بسیجی که یک رویکرد آمیخته به مبانی و ارزشهای اسلامی و آموزه های دوران دفاع مقدس میباشد ، بعنوان رویکرد غالب خود در پایگاه های مقاومت مورد توجه قرار دهد. مصداق بارز این سبک از مدیریت و فرماندهی را علاوه بر دوران دفاع مقدس ، در سیره رهبری و مدیریت اولیاء خدا میتوان مشاهده نمود. بعبارت دیگرانطباق پذیری بالای این شیوه با ملاحظات واصول علمی و روانی، موجبات نفوذ در اعماق دلهای را فراهم مینماید. در واقع ساختار و نظام فرماندهی و مدیریت بسیجی همان ندایی است که از بطن مبانی نظری ، سیرة عملی و ارزش های دوران دفاع مقدس به گوش میرسد .
مفاهیم و اصطلاحات :
ایجاد مفاهمه و ادراک واحد از مفهوم فرماندهی و مدیریت مستلزم ، پرداختن به برخی از مفاهیم و اصطلاحات تخصصی و کلیدی مرتبط با آن میباشد که در ذیل به برخی از مهمترین این واژه ها اشاره میگردد.
اوصاف و فلسفة بسیج «از دیدگاه مقام معظم رهبری (مدظله العالی)»
بسیج یعنی احساس تکلیف در همه ی لحظات و حضور درهمه ی میدان هایی که بر اساس تکلیف الهی از انسان در آن میدان کار طلب می شود. فلسفه ی بسیــج عبارتست از سرعت عمل ، کـار مخلصانه ، کار شجاعانه و حضور در میدان خطر ، داوطلبانه و کم خواستن و بسیار نثار کردن .
فرماندهی و مدیریت بسیجی :
رویکردی کاملاً بومی و متمایز از رویکردهای کلاسیک و کلیشه ای تعریف شده در تئوریهای غربی است که از نظر ساختاری مبتنی بر دو مؤلفه « مبانی و ارزشهای اسلامی » از یکطرف و مولفه « تجارب و اندوخته های هشت سال دفاع مقدس » از طرف دیگر پیکربندی گردیده و هم اکنون بعنوان یک رویکرد اثربخش و کارآمد ، مورد نظر سازمان بسیج میباشد.
مدیریت :
مدیریت فرایند به کارگیری مؤثرو کارآمد منابع مادی وانسانی در برنامه ریزی سازماندهی بسیج منابع، امکانات، هدایت و کنترل است که برای دستیابی به اهداف سازمانی و بر اساس نظام ارزشی مورد قبول صورت می گیرد.
واقعاً باید گفت ؛که در ابتدا انسانها درباره مدیریت چقدر میدانند؟دانش مدیریت تا چه حد علمی است و آیا مدیریت علم است یا هنر؟ بخشی از مدیریت را میتوان از طریق مدیریت آموزش فرا گرفت و بخشی دیگر را ضمن کار باید آموخت. در واقع بخشی را که با آموزش فرا گرفته می شود علم مدیریت است . و بخشی را که موجب به کار بستن اندوختهها در شرایط گوناگون می شود، هنر مدیریت می نامند.«به عبارتی دیگر سخن علم دانستن است و هنر توانستن.»
برنامه ریزی :
برنامه ریزی یعنی تعیین فعالیت های اثربخش در جهت تحقق هدف به بهترین شکل ممکن (کارآیی) مدیریت با برنامه ریزی مفهوم پیدا می کند .
سازماندهی :
سازماندهی ، فرایندی است که طی آن تقسیم کار میان افراد وگروه های کاری و هماهنگی میان آنان ، به منظور کسب اهداف صورت می گیرد .
هدایت و رهبری :
هدایت و رهبری یکی از مهمترین ارکان و مراحل چرخه مدیریت بشمار میآید که در حوزه ابعاد هنری آن قابل تعریف بوده و مسئولیت همراستا سازی سازمان و نیروی انسانی با اهداف و راهبردهای در این حلقه سامان می یابد .
کنترل :
فرایند "تحلیل "، "شناسایی و تعیین مغایرت ها" ، "تعیین عوامل انحراف" و "پیگیری انجام اصلاحات" ، که معمولاً به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم انجام میگردد کنترل گفته میشود .
اثربخشی :
به شاخص و معیاری که بیانگر میزان همراستایی فعالیتها با اهداف مورد انتظار میباشد،اثـربخشی گفته میشـود. بعبــارت دیگر اثـربخشی معیـار ارزشمنـدی فعـالیتهــا است .
کارایی :
اصول فرماندهی و مدیریت بسیجی
فرماندهی و مدیریت مکانیزمی است که تمامی ابعاد مأموریتی اعم از مأموریت ها و وظایف عمومی و مأموریت های تخصصی پایگاههای مقاومت را شامل میگردد . تفاوت ماهوی مأموریتهای عمومی و جاری با مأموریت های تخصصی ، تفکیک اصول عملیاتی فرماندهی و مدیریت را در دو حوزه مربوطه اجتناب ناپذیر مینماید. این تفکیک در رویکرد فرماندهی و مدیریت بسیجی به شرح ذیل میباشد:
الف ) ـ اصول عمومی فرماندهی و مدیریت بسیجی
1ـ اصل حاکمیت ارزشهای دفاع مقدس
« باید همان محافل انس و نورانیت و برادری و وحدتی که در میــدان های نبرد و در جبـهه بوده است و همـان ارتباط معنوی که میان شما و روحانیون عزیز برقرار بوده ، به مجامع داخلی و به همه ی محیط های سیاسی و اجتماعی و نظامی کشانده شود ، تا انقلاب اسلامی ما از خطر آفت و تفرقه ها و بی تفاوتی ها محافظت گردد.»
وهمچنین مقام معظم رهبري در تيرماه سال 70 در جمع هنرمندان میفرمایند:
«من هم در اين نگراني كه شما عنوان كرديد، شريك هستم كه مبادا اين فرهنگ يعني همان فرهنگ كه در جنگ، ميدان براي رشد و بالندگي پيدا كرده بود ازبين برود... من اعتقادم براين است كه جنگ به خودي خود موضوعيتي ندارد، اما در اين هشت سال جنگ، عرصه بسيار ارزشمندي بوده است براي روحيه اسلامي و انقلابي و خصایص مسلماني ... بايد در اين هشت سال جنگ، آنچه كه حقيقتاً در عرصه‌هاي نبرد ما وجود داشت، آنجا كه روحيه مقاومت و فداكاري همراه با اخلاص بروز كرده است، جلوه پيدا كند... حالا كه ديگر جنگي نداريم و نمي‌خواهيم هم كه به دست خودمان به پا كنيم كه عرصه ظهور ارزش‌هاي انقلاب شود. آن هشت سال جنگ بايستي تاريخ ما را تغذيه كند... جنگ ما نيز طرحي از همان عاشوراست و يك نمي از همان نم است. حالا اگر همين نصف روز حادثه كربلا در تاريخ ما در طول هزار و چهارصد سال چنين اثري برجا نهاده است، چرا ما فكر نكنيم كه جنگ هشت ساله، نمي تواند براي سال‌هاي متمادي در داخل جامعه ما منشأ اثر باشد.»
2- اصل مدیریت مبتنی بر فرهنگ و تفکر بسیجی :
از الزامات تحقق و نهادینه سازی فرهنگ و تفکر بسیجی بر فرماندهی و مدیریت، حاکمیت اصول ذیل بر نظام و ساختار پایگاه های مقاومت میباشد که عبارت است از :
الف) اصل مجاهدت به جهاد اکبر در ابعاد اعتقادی و اخلاقی
نهادینه شدن این اصل در فرماندهی و مدیریت بسیجی مستلزم اتصاف فرماندهان و مدیران به صفات اخلاقی و اعتقادی به شرح ذیل میباشد:
